Jak tworzyć przypisy w pracy dyplomowej?

Jak tworzyć przypisy tradycyjne?

Mimo, że przypisy harwardzkie swego czasu zyskiwały coraz większą popularność, to jednak najczęściej stosowanym rodzajem odwołań bibliograficznych w pracach dyplomowych pozostały przypisy tradycyjne. Ich zadanie jest identyczne jak w przypadku przypisów harwardzkich. Zasadnicze różnice pojawiają się natomiast w ich formie oraz w sposobie wstawiania, który jest nieco bardziej wymagający. Tradycyjny system przypisów przewiduje umieszczanie odwołań bibliograficznych u dołu strony. Warto w tym miejscu podkreślić, że w niektórych wypadkach mogą one znajdować się również na końcu danego rozdziału lub całego tekstu.

Omawiany rodzaj przypisów jest zwykle łączony z tekstem przy pomocy odnośników cyfrowych wykorzystujących kolejne cyfry arabskie. Oznacza to, że musimy umieścić tą samą cyfrę zarówno w tekście (na końcu myśli zaczerpniętej z określonej publikacji), jak i na dole strony, tuż przy odpowiednim przypisie bibliograficznym. Aby zaoszczędzić sobie czasu, do wstawiania takich przypisów możemy korzystać ze skrótu klawiszowego Alt + J. Bardziej szczegółowe zasady stosowania tego systemu przypisów będzie łatwiej wyjaśnić w oparciu o konkretne przykłady.

Przedstawiają się one następująco:

Pierwsza myśl lub pierwszy cytat zaczerpnięty z danego dzieła powinien zawierać kompletną informację bibliograficzną (a więc nazwisko autora, tytuł oraz miejsce i rok wydania publikacji). 

Jeśli zatem piszemy:

Ocena sytuacji zawodowej kobiet zamężnych zależy także od czynników takich, jak specyfika wykonywanej pracy oraz poziom wykształcenia lub zamieszczamy cytat:

„(…) ocena pozostaje w wyraźnym związku z takimi czynnikami jak poziom wykształcenia, charakter wykonywanej pracy a przede wszystkim wewnętrzne  przeświadczenie o należnym miejscu kobiety w rodzinie i społeczeństwie”

to pierwszy przypis na dole strony będzie miał taką postać:

[1] F. Adamski, Rodzina nowego miasta: kierunki przemian w strukturze społeczno – moralnej rodziny nowohuckiej, Ośrodek Dokumentacji i Studiów Społecznych, Warszawa 1970, s. 61.

Jeżeli powołujemy się na publikację, której pełny opis bibliograficzny został już podany na innej stronie (a więc powołujemy się na nią kolejny raz) nie trzeba ponownie umieszczać całej informacji bibliograficznej. Wystarczy jedynie podać nazwisko autora, pierwsze słowa tytułu, skrót „op. cit.” (łac. opus citatum) lub w wersji polskiej „dz. cyt.” (dzieło cytowane) i numer strony, na której znajduje się zaczerpnięta rzez nas myśl. Wówczas nasz przypis będzie wyglądał następująco:

[1] F. Adamski, Rodzina nowego miasta…, op. cit., s. 61.

Warto w tym miejscu zaznaczyć, że niektórzy promotorzy w takiej sytuacji życzą sobie umieszczanie skrótu „op. cit.” z pominięciem pierwszych słów tytułu książki (F. Adamski, op. cit., s. 38) lub podawanie tylko początku tytułu bez skrótu „op. cit.”  (F. Adamski, Rodzina…, s. 38).

Jeżeli po raz kolejny powołujemy się na dane dzieło na tej samej stronie naszej pracy (a więc przypis do tego dzieła został już umieszczony w formie pełnego opisu lub w formie skróconej), to przypis drugiego odwołania będzie zawierał łacińskie słowo „Ibidem” lub polskie słowo „Tamże” oraz numer strony.

Na przykład:

[1] F. Adamski, Rodzina nowego miasta: kierunki przemian w strukturze społeczno-moralnej rodziny nowohuckiej, Ośrodek Dokumentacji i Studiów Społecznych, Warszawa 1970, s. 61.

[2] Ibidem, s. 39-40.

lub:

[1] F. Adamski, Rodzina nowego miasta…, op. cit., s. 61.

[2] Ibidem, s. 62.

Stosując przypisy tradycyjne powinniśmy pamiętać, aby w całej pracy umieszczać skróty warto także w jednym języku. Musimy więc zdecydować się na język polski lub na język łaciński.

Podobnie jak przypadku przypisów harwardzkich, do tradycyjnego systemu odwołań również należy dopasować bibliografię. W tym wypadku sprawa jest jednak całkiem prosta. Jedyną różnicą między bibliografią do przypisów harwardzkich i bibliografią do przypisów tradycyjnych jest miejsce daty wydania danego dzieła. W bibliografii tworzonej do systemu przypisów tradycyjnych powinna się ona bowiem znajdować na samym końcu informacji bibliograficznej. Tym samym opis bibliograficzny wygląda bardzo podobnie do pierwszego przypisu do danej publikacji.

Oto przykłady:

Adamski F., Rodzina nowego miasta: kierunki przemian w strukturze społeczno -moralnej rodziny nowohuckiej, Ośrodek Dokumentacji i Studiów Społecznych, Warszawa 1970.

Molo B., Podstawowe pojęcia i kategorie międzynarodowych stosunków politycznych, [w:] Cziomer E. (red.), „Międzynarodowe stosunki polityczne”, Krakowska Szkoła Wyższa, Kraków 2008.

Nie ulega najmniejszej wątpliwości fakt, iż stosowanie tradycyjnego sytemu przypisów w pracach dyplomowych jest troszkę bardziej skomplikowane niż korzystanie z przypisów harwardzkich. Nie należy  się jednak zniechęcać. W tym wypadku sprawdza się bowiem stare powiedzenie, że trening czyni mistrza – po napisaniu kilku stron tekstu z pewnością „załapiemy” mechanizm sterujący wstawianiem tego rodzaju odwołań i będziemy je umieszczać niemal automatycznie.