Czasami w swojej pracy dyplomowej istnieje potrzeba, aby przytoczyć, zacytować czyjeś słowa. Szczególnie, jeśli na potrzeby naszej pracy przeprowadzaliśmy wywiady. Jeśli przeprowadzaliśmy badania jakościowe i mamy nagranych kilka wywiadów to bez tego raczej się nie obędzie.
Wypowiedzi ustne mogą także pochodzić z innych źródeł, nie tylko wywiadów, ale również wykładów, konferencji czy rozmów nieformalnych. Aby prawidłowo przytoczyć takie wypowiedzi w pracy licencjackiej czy magisterskiej, konieczne jest zastosowanie kilku podstawowych zasad i technik, które zapewnią rzetelność i wiarygodność Twojej pracy.
Na początek należy zrozumieć, dlaczego przytaczanie wypowiedzi ustnych jest istotne. Wypowiedzi te mogą dostarczać unikalnych perspektyw, które nie są dostępne w literaturze przedmiotu. Wartościowe mogą być również jako potwierdzenie przeprowadzonych badań, przedstawienie wyników rozmów z ekspertami czy świadkami określonych wydarzeń. Jednak aby takie przytoczenia były wiarygodne, konieczne jest odpowiednie ich udokumentowanie i osadzenie w kontekście naukowym.
Gdy zdecydujesz się na wykorzystanie wypowiedzi ustnych, pierwszym krokiem jest uzyskanie zgody od osoby udzielającej wypowiedzi. Zgoda ta powinna być wyrażona w formie pisemnej, aby uniknąć późniejszych nieporozumień. W niektórych przypadkach, zwłaszcza gdy wypowiedź dotyczy wrażliwych informacji, może być konieczne podpisanie specjalnego formularza zgody, w którym określone zostaną warunki wykorzystania tej wypowiedzi w pracy naukowej.
Kolejnym krokiem jest dokładne zarejestrowanie wypowiedzi. Najlepszą metodą jest nagranie dźwiękowe lub wideo, co umożliwi dokładne odwzorowanie treści wypowiedzi. Należy jednak pamiętać o uzyskaniu zgody na rejestrowanie rozmowy. Jeśli nagranie nie jest możliwe, powinieneś sporządzić szczegółowe notatki na bieżąco, a następnie jak najszybciej po rozmowie spisać całość wypowiedzi.
Gdy już posiadasz zarejestrowaną wypowiedź, musisz zdecydować, w jaki sposób zostanie ona przytoczona w Twojej pracy. Najczęściej stosuje się cytat bezpośredni lub parafrazę. Cytat bezpośredni polega na dokładnym przytoczeniu słów rozmówcy, co wymaga wprowadzenia go w cudzysłów i opatrzenia odpowiednią informacją o źródle. Parafraza natomiast polega na przekształceniu wypowiedzi w własne słowa, zachowując jednocześnie oryginalny sens. W obu przypadkach należy podać informacje o źródle wypowiedzi, takie jak imię i nazwisko rozmówcy, data przeprowadzenia wywiadu, a także ewentualnie miejsce, w którym odbyła się rozmowa.
Warto również zadbać o odpowiednie umieszczenie przytoczonej wypowiedzi w kontekście Twojej pracy. Należy zrozumieć, że wypowiedzi ustne nie mogą zastępować solidnej bazy teoretycznej, lecz powinny ją uzupełniać i wzbogacać. Dlatego ważne jest, aby przytoczenia te były umieszczone w odpowiednim miejscu w pracy, na przykład jako uzupełnienie analizy literatury przedmiotu, czy też jako elementy empirycznej części pracy.
Jeśli wypowiedź ustna jest kluczowym elementem Twojej pracy, warto również rozważyć zamieszczenie transkrypcji rozmowy w aneksie. Taki załącznik pozwoli promotorowi i recenzentowi na zapoznanie się z pełnym zapisem rozmowy i lepsze zrozumienie kontekstu, w jakim przytoczenie zostało wykorzystane. Transkrypcja powinna być dokładna, zawierać wszystkie istotne elementy rozmowy, a w razie potrzeby – odpowiednio zanonimizowana, aby chronić prywatność rozmówcy.
Nagrania z wywiadów można również załączyć w formie elektronicznej – na płycie CD lub DV. W treści pracy magisterskiej powinieneś zamieścić odpowiednią informację o załączeniu nagrań na płycie. Warto dodać sekcję w aneksie, która opisze zawartość płyty, w tym numery wywiadów, daty przeprowadzenia, imiona rozmówców (jeśli nie są zanonimizowane) oraz tematykę rozmowy. Płyta z nagraniami powinna być również odpowiednio opisana (np. zawierać nazwisko autora pracy, tytuł pracy oraz informację o zawartości płyty). Możesz ją załączyć do pracy, np. umieszczając w specjalnej kopercie na ostatniej stronie lub w innym odpowiednim miejscu zgodnie z wytycznymi uczelni.
Pamiętaj także o etycznym aspekcie przytaczania wypowiedzi ustnych. Powinieneś zawsze dążyć do wiernego oddania sensu wypowiedzi rozmówcy, unikając manipulacji czy nadinterpretacji jego słów. W przypadku wątpliwości co do sensu wypowiedzi, warto skonsultować się z rozmówcą lub poprosić go o autoryzację cytatu, co pozwoli uniknąć nieporozumień.
Wreszcie, niezależnie od metody przytoczenia, każda wypowiedź ustna powinna być opatrzona odpowiednią informacją bibliograficzną. W zależności od wytycznych Twojej uczelni, może to wymagać podania szczegółowych informacji o rozmówcy, dacie i miejscu przeprowadzenia rozmowy, a także ewentualnie formy zgody na jej przytoczenie. Zawsze należy stosować się do przyjętych w Twojej uczelni standardów cytowania, aby uniknąć zarzutów o plagiat.
Wykorzystanie wypowiedzi ustnych w pracy magisterskiej może być cennym uzupełnieniem literatury i badań własnych, pod warunkiem że zostanie przeprowadzone zgodnie z powyższymi zasadami. Prawidłowe przytoczenie takich wypowiedzi wymaga dbałości o szczegóły, transparentności i uczciwości wobec osób udzielających wypowiedzi oraz rzetelności w dokumentowaniu i prezentowaniu zdobytych informacji. Tylko wtedy wypowiedzi te mogą stanowić wartościowy element Twojej pracy dyplomowej, wzbogacając jej treść i przyczyniając się do osiągnięcia zamierzonych celów badawczych.